Trong tác phẩm Tây Du Ký, một tác phẩm chịu ảnh hưởng triết lý Phật giáo đã thể hiện sâu sắc mối quan hệ giữa Tâm viên-Ý mã, thể hiện qua hình tượng Hầu vương Tôn Ngộ Không giữ chức Bật mã ôn để chăn ngựa và hình tượng Tôn Ngộ Không với Bạch Long Mã cùng phò Đường Tam Tạng đi Tây Thiên thỉnh kinh. Do sự liên quan ẩn dụ khỉ và ngựa nên mới có chuyện Hầu vương (vua khỉ) lên trời giữ chức Bật mã ôn, trông coi, quản lý đàn ngựa. Đoạn tả cách Hầu vương săn sóc ngựa: “Bật mã ngày đêm không ngủ, trông nom ngựa trại. Ban ngày còn chơi đùa, ban đêm chăm chỉ giữ gìn. Ngựa ngủ, đánh thức cho ăn cỏ; ngựa lồng, nhốt lại trong chuồng” Cái tâm cái ý lúc con người thức hay chạy rong, lúc con người ngủ vẫn chạy rong.

Tư tưởng có tốc độ cực nhanh, vì vậy truyện Tây du mới bảo con khỉ tôn Ngộ Không học được phép cân đẩu vân, nhảy một cái xa tới một trăm lẻ tám ngàn dặm. Quá trình tu luyện và đắc đạo của Tôn Ngộ Không cũng là quá trình khống chế và kiểm soát cái Tâm. Đầu câu chuyện thì Hầu vương vào một ngày đẹp trời bỗng giác ngộ lẽ sinh tử cõi đời là vô thường, lập tức hạ quyết tâm từ bỏ ngôi vua ở động Thủy liêm ở Hoa Quả Sơn, lặn lội chiếc thân tầm sư học đạo. Ngộ Không là tượng trưng cho cái tâm của một người tu luyện là cái Tâm do Thiên Địa dưỡng thành, mặt khác cũng là cái tâm luôn xao động, luôn nhảy nhót lăng xăng. Ngộ Không là thể hiện của “Tâm”, vậy thì “tâm viên ý mã” nói lên quan hệ giữa Tâm và Ý, cũng chính là Ngộ Không (khỉ) và Thiên mã (ngựa) có thể phần nào nhìn thấy mối liên hệ giữa Ngộ Không và chức Bật Mã Ôn.